شاید درباره‌ی وب ۳/۰ و تأثیر آن بر تحول اینترنت شنیده‌اید. وب ۳/۰ الگوی جدیدی برای تعامل با وب است که تغییرات بنیادی در توسعه و ساخت وب‌سایت‌ها به دنبال خواهد داشت. به بیان ساده‌تر،وب۳/۰ را می‌توان فاز جدید تکامل اینترنت در نظر گرفت.
دانشمندان کامپیوتر و کارشناسان اینترنت معتقدند تغییرات وب ۳/۰ باعث هوشمندتر شدن اینترنت و ساده‌تر شدن زندگی خواهد شد. برای درک این تغییر الگو در ابتدا نگاهی به تکامل اینترنت می‌اندازیم.
وب ۱:
- شروع این وب از سال ۲۰۰۴ تا ۱۹۰۱ بود.
- فرمت وب ۱ فقط خواندنی(only_read) بود
- ماهیت وب ۱ استاتیک بود
- در آن زمان افراد اینترنت را با نام اصلی‌اش «شبکه‌ی جهانی وب» یا «نت» می‌شناختند. کاربرها نمی‌توانستند تصاویر خود را به اشتراک بگذارند یا برای مثال، بلاگی درباره‌ی تئوری‌های توطئه‌ی زمین تخت بسازند. در آن زمان اغلب محتوا توسط کسب‌وکارها، روزنامه‌ها و سازمان‌ها تولید می‌شد.
- کاربرها نمی‌توانستند محتوایی بارگذاری کنند یا کامنتی بگذارند. مفهوم استریم ویدئو هم وجود نداشت. افراد برای گفتگوی آنلاین از چت‌روم‌های AOL استفاده می‌کردند. دانلود یک آهنگ یک روز کامل طول می‌کشید و برای اتصال به اینترنت دایل‌آپ لازم بود اتصال تلفن قطع شود.
وب ۲:
- از سال ۲۰۰۴ تا ۲۰۲۱
- ماهیت وب ۲ داینامیک بود
- با ظهور شبکه‌های اجتماعی مردم توانستند تجربه‌‌ای فراگیر در نت داشته باشند. به لطف وب ۲ افراد توانستند تصاویر خود را بارگذاری کنند یا محتوای ویدئویی را در یوتیوب استریم کنند.
- با پایان یافتن اولین دهه‌ی هزاره‌ی سوم، اتصال‌های دایل‌آپ تقریبا به فراموشی سپرده شدند. اشتراک‌گذاری به ترندی جهانی تبدیل شد. بازی‌های آنلاین امکان تعامل چند بازیکن را فراهم کردند. فیسبوک به ارتباط بیشتر افراد کمک کرد و اینستاگرام امکان بارگذاری تصاویر از تلفن هوشمند را فراهم کرد.
وب ۳/۰:(در حال شکل گیری)
- از سال ۲۰۲۱ به بعد
- ماهیت سایت غیر متمرکز(وب ۳/۰ گذار از وب داینامیک به وب غیر متمرکز است.)
اینترنت فعلی از نظر طراحی شکست‌خورده محسوب می‌شود؛ به همین دلیل هفت سال پیش دکتر گوین وود بنیان‌گذار پولکادات و یکی از پایه‌گذاران اتریوم، مفهوم وب ۳/۰ را مطرح کرد
گوین وود اینترنتی بدون واسطه و مجوز را تجسم می‌کرد که در چهارچوب یک جامعه دموکراتیک اداره می‌شود و خبری از قانون‌گذاری مراجع متمرکز و سلطه غول‌های بزرگ فناوری بر داده‌های کاربران، در آن نیست.
در حقیقت ایده وب ۳/۰ به این دلیل مطرح شد که غول‌های بزرگ فناوری اطلاعات مانند گوگل، فیسبوک و آمازون، با در اختیار گرفتن بخش زیادی از داده‌های شخصی کاربران در فضای مجازی، از یک سو این اطلاعات را در جهت منافع خود (تبلیغات هدفمند، فروش اطلاعات شخصی کاربران و جهت‌دهی به افکار عمومی) استفاده می‌کنند و از سوی دیگر، با ذخیره کلان‌داده‌ها در سرور‌های متمرکز خود، امنیت داده‌های کاربران را به خطر می‌اندازند.
گوین وود در پادکستی تحت عنوان نسل سوم وب که در سال ۲۰۱۹ منتشر شد به این نکته اشاره می‌کند که:
در حقیقت شبکه‌های اجتماعی به‌واسطه کاربرانشان ارزش‌گذاری نمی‌شوند؛ بلکه این داده‌های افراد است که بیش از پیش اهمیت دارد.
وضعیت فعلی ساخت یک شرکت نرم‌افزاری به این صورت است که یک نفر ایده‌ای به ذهنش می‌رسد، اما برای شروع به پول نیاز دارد تا بتواند از خود حمایت کند.
فرد برای به‌دست‌آوردن پول، از شرکت‌های سرمایه‌گذاری پول می‌گیرد و درصدی از شرکت را به نوعی واگذار می‌کند. این سرمایه‌گذاری بلافاصله مشوق‌هایی را وارد کار می‌کند که در درازمدت با ایجاد روند بهترین تجربه کاربری همسو نخواهند بود.
تصور کنید که در عوض، یک پروژه جدید و هیجان‌انگیز معرفی می‌شود که در پی مشکلات واقعی کاربران و به طور کلی مردم است. هرکسی می‌تواند از همان روز اول روی آن سرمایه‌گذاری کند یا در ساخت آن مشارکت داشته باشد و از آنجایی که انسان به طور معمول در طول حیات خود، به دنبال حل مشکلات زندگانی‌اش است، با چرخه جالبی روبه‌رو خواهیم شد که در علم اقتصاد، به آن دست نامرئی می‌گویند؛ نقطه تعادل عرضه و تقاضا در بازار آزاد بدون دخالت حاکمیت.
در طول این فرآیند، شرکت‌های سرمایه‌گذار عرضه تعدادی توکن را اعلام می‌کنند و درصدی از آن را به سازندگان اولیه داده و درصدی را برای عموم مردم به فروش می‌گذارند. شرکت باقی توکن‌ها را نیز برای پرداخت‌های آتی به مشارکت‌کنندگان، تأمین‌کنندگان مالی و به طور کلی دست‌اندرکاران پروژه کنار می‌گذارد.
سهام‌داران می‌توانند از توکن‌های خود برای رأی دادن در مورد تغییرات آینده پروژه استفاده کنند و افرادی که در ساخت پروژه مشارکت کرده‌اند، می‌توانند پس از انتشار توکن‌ها برخی یا همه دارایی‌های خود را برای کسب درآمد بفروشند.
افرادی که به پروژه اعتقاد دارند توکن‌ها را می‌خرند و آن‌ها را نگه می‌دارند. در عوض، افرادی که عقیده دارند پروژه در مسیر اشتباهی قرار دارد، می‌توانند سهام خود را بفروشند.
ازآنجایی‌که داده‌های بلاک چین کاملاً عمومی و باز هستند، خریداران در مورد آنچه اتفاق می‌افتد، شفافیت کامل دارند. این برخلاف خرید سهام در مشاغل خصوصی یا متمرکز است که در آن یا بسیاری از موارد پنهان هستند و یا امکان انتقال آزادانه داده‌ها برای اشخاص حقیقی یا حقوقی وجود ندارد.
وب تری مرحله بعدی تکامل وب است که اینترنت را هوشمندتر کرده و اطلاعات را با هوشی مشابه انسان پردازش می‌کند. به‌واسطه قدرت سیستم‌های هوش مصنوعی که می‌توانند برنامه‌های هوشمند را برای کمک به کاربران اجرا کنند، اینترنت بیش از همیشه هوشمند خواهد شد.
‘تیم برنرزلی’ می‌گوید که وب معنایی یا سمانتیک وب، برای ارتباط ‘خودکار’ با سیستم‌ها، افراد و دستگاه‌های هوشمند خانگی طراحی شده است. به این ترتیب، فرآیند تولید محتوا و تصمیم‌گیری، هم انسان‌ها و هم ماشین‌ها را شامل خواهد شد. این قابلیت، امکان تولید و توزیع هوشمندانه محتوای مناسب را مستقیماً برای هر مصرف کننده اینترنت فراهم می‌کند.
مزایای وب نسل سوم
با توجه به این که هنوز بسیار زود است که در مورد مزایا و معایب وب ۳/۰ با قاطعیت صحبت کنیم، اما برخی از ویژگی‌های بارز آن عبارتند از:
- امکان حذف نهاد مرکزی کنترل کننده: با حذف نهادهای کنترل کننده، امکان کنترل اطلاعات کاربران و یا سانسور آن‌ها وجود نخواهد داشت.
- حفظ مالکیت اطلاعات کاربران: با توجه به اینکه اطلاعات کاربران دارای امنیت رمزنگاری است، امکان استفاده از آن‌ها توسط بازاریابان و تبلیغات کنندگان وجود نخواهد داشت. در واقع، کنترل کامل اطلاعات در اختیار خود کاربران خواهد بود و مطابق با صلاحدید خود می‌توانند آن‌ها را به اشتراک بگذارند.
- اجرای برنامه‌ها بر روی تمام دستگاه‌ها: در حال حاضر بسیاری از برنامه‌ها قابلیت اجرا روی تمام سیستم عاملها را ندارند، در حالی که نسل سوم وب، به برنامه‌ها این امکان را خواهد داد تا بدون توجه به نوع دستگاه و هیچ‌گونه هزینه اضافه‌ای، روی سخت افزارهای مختلف اجرا شوند.
- رفع نیاز کاربران درحداقل زمان ممکن: با اتصال محصولات بیشتر به اینترنت، مجموعه بزرگی از داده‌ها جمع آوری می‌شوند. این داده‌ها برای تجزیه و تحلیل در اختیار الگوریتم‌ها قرار می‌گیرند، تا اطلاعات دقیق‌تری برای رفع نیاز کاربران فراهم کنند.
- کاهش هک و سرقت اطلاعات کاربران: از آنجایی که اطلاعات به صورت غیر متمرکز هستند و در یک‌جا نگهداری نمی‌شوند، هکرها برای برای هک و سرقت اطلاعات، باید کل شبکه را از کار بیاندازند که عملا امکان پذیر نیست.
سخن آخر
اگر وب ۱ را به دوران فیلم‌های سیاه‌وسفید تشبیه کنیم، وب ۲ دوران فیلم‌های رنگی و فیلم‌های ۳ بعدی است. با این تشبیه، وب ۳/۰ تجربه جهانی نو در بازی‌های کامپیوتری، واقعیت مجازی و فضاهایی از قبیل متاورس خواهد بود.
اینترنت و وب تا حالا مسیر زیادی را پیموده‌اند و نسل بعدی آن، وب ۳ قصد دارد با ارائه اختیار به کاربران، قدمی مهم در سیر تکامل اینترنت بردارد.
